कोल्हापूर - पत्रकार कधीच मशीन होऊ शकत नाही, पण आता मशीन पत्रकार होऊ लागली आहे!"ही परिस्थिती फक्त कल्पनाशक्तीत मर्यादित नव्हे – ती आता वास्तव आहे.2024 मध्ये पत्रकारिता क्षेत्रात AI चा वापर झपाट्याने वाढतोय.AI मॉडेल्स, ChatGPT, Google Gemini, Canva Magic Write, AI Anchors यामुळे पत्रकारिता फास्ट, सटीक, पण मानवी भावना विरहित होत चालली आहे.
2015 मध्ये AP News ने Automated Earnings Reports तयार करण्यासाठी AI वापर सुरू केला.2020 मध्ये BBC, Washington Post, Reuters सारख्या संस्थांनी AI Article Writing Tools वापरण्यास सुरुवात केली.2023 पासून भारतातही काही मराठी, हिंदी डिजीटल मीडिया हाऊसेसने ChatGPT सारख्या टूल्सचा वापर सुरू केला.
Reuters Breaking News Drafting, Summaries
BBC Sports रिपोर्टिंगमध्ये स्वतःचे AI Tools
TOI / Hindustan Times इंग्रजी-हिंदी ट्रान्सलेशन, Rewriting
India Today AI Anchor ‘Sana’ (Deepfake आधारित)
DD News AI चा ट्रायल फेज सुरू – विशेषतः भाषांतरासाठी
AI VS Human Journalist – तुलना:
गती अतिशय वेगवान (सेकंदांत लेख) तुलनेत मंद, पण तपशीलवार,भावना / संवेदना नाही असते – विशेषतः मानवी कथा,चुका डेटा बेसावर अवलंबून अनुभवावर सुधारणा शक्य
अनुकूलता एकाच वेळी विविध भाषेत मर्यादित,जवाबदारी नाही (डेटा जनरेटिव्ह) वैयक्तिक आणि सामाजिक जबाबदारी
India Today ग्रुपने ‘AI Anchor Sana’ सादर केली, जी 24x7 विविध भाषांमध्ये बातम्या वाचते.DD News ने सुद्धा AI Anchor टेस्टिंग सुरू केलंय.त्याचवेळी, South Korea आणि चीनमध्ये पूर्णपणे AI संचालित न्यूज चॅनेल्स काही महिन्यांपासून चालू आहेत.
फायदा-
1. वेगवान बातमी पोहचवणं – Breaking News तयार करायला वेळ लागत नाही
2. मल्टी-लिंग्वल ट्रान्सलेशन – एका लेखाचा 10 भाषांमध्ये अनुवाद सहज
3. Headline / Summary / SEO ट्यूनिंग – Auto Optimized
धोके आणि प्रश्नचिन्हं:
1. Factual Errors:
AI डेटा चुकीचा असेल तर बातमीही चुकीची. (Ex: hallucinations in ChatGPT)
2. फेक न्यूजचा धोका:
AI वापरून खोट्या फोटो, आवाज, किंवा व्हिडिओ तयार करता येतात – Deepfake journalism वाढतेय.
3. मानवतेचा अभाव:
दुःख, संघर्ष, भावना – हे AI च्या लेखनातून येत नाही.
4. नोकऱ्यांचा धोका:
CNN, BuzzFeed सारख्या कंपन्यांनी 2023 मध्ये AI मुळे पत्रकार कमी केले.
पत्रकारांची प्रतिक्रिया:
Ravish Kumar:
“AI बातमी सांगेल, पण प्रश्न विचारणार कोण?”
Rajdeep Sardesai:
“मुलाखती, जनतेची भावना समजणं – हे आजही मानवी पत्रकारच करू शकतो.”
मुलाखतीचा अनुभव: AI Anchor कधीही ट्रोल करू शकत नाही, पण प्रश्न विचारणारी कधीच होऊ शकत नाही.
कायदेशीर बाजू आणि नियंत्रण
भारत सरकारने AI-Generated News साठी Guidelines तयार करण्यास सुरुवात केली
IT Rules (2021) नुसार फेक न्यूज वर कारवाई करता येते
Press Council of India अजूनही AI Journalist ला मान्यता देत नाही
🎓 पत्रकारितेच्या विद्यार्थ्यांसाठी काय?
AI वापर शिकणं गरजेचं आहे,पण माणूस म्हणून अनुभव, संशोधन, लेखनशैली, संवाद – या गोष्टी अजूनही महत्त्वाच्या आहेत,AI+Human = Future of Journalism
> AI पत्रकारितेचं भविष्य घडवेल, पण सत्य, नीतिमत्ता आणि संवेदनशीलता यासाठी आजही मानवी पत्रकार गरजेचे आहेत.
> पत्रकार हा केवळ माहिती देणारा नाही – तो समाजाचं दर्पण आहे.
लेखक: NewssKatta टीम
🗓️ दिनांक: 4 जुलै 2024
📩 संपर्क:
newsskatta@gmail.com
🌐 www.newsskatta.blogspot.com