लातूर | प्रतिनिधी
आज, 14 ऑगस्ट, माजी मुख्यमंत्री आणि केंद्रातील माजी मंत्री विलासराव दादोजीराव देशमुख यांच्या स्मृतिदिनानिमित्त संपूर्ण राज्यभरातून त्यांच्या आठवणींना उजाळा दिला जात आहे. ग्रामपंचायतीच्या सरपंचपदापासून दिल्लीच्या मंत्रीपदापर्यंतचा त्यांचा प्रवास आजही राजकारणातील प्रेरणादायी कहाणी म्हणून सांगितला जातो.
ग्रामपातळीवरून सुरुवात
26 मे 1945 रोजी लातूर जिल्ह्यातील बाबळगाव येथे जन्मलेल्या विलासराव देशमुख यांनी बी.एस्सी., बी.ए. आणि एल.एल.बी. अशी शैक्षणिक पदवी घेतली. 1974 मध्ये बाबळगाव ग्रामपंचायतीत सदस्य म्हणून त्यांची राजकीय कारकीर्द सुरू झाली. सरपंच, पंचायत समितीचे उपाध्यक्ष, युवक काँग्रेस जिल्हाध्यक्ष अशा विविध पदांवर काम करताना त्यांनी जनतेशी घट्ट नाळ जोडली.
मुख्यमंत्रीपदी दोनदा संधी
1999 मध्ये ते महाराष्ट्राचे 17वे मुख्यमंत्री बनले. पहिला कार्यकाळ 2003 पर्यंत, तर दुसरा कार्यकाळ 2004 ते 2008 असा होता. त्यांच्या नेतृत्वकाळात शेती, पायाभूत सुविधा, शिक्षण आणि उद्योग विकासावर भर देण्यात आला. मात्र 26/11 मुंबई दहशतवादी हल्ल्यानंतर नैतिक जबाबदारी स्वीकारून त्यांनी मुख्यमंत्रीपदाचा राजीनामा दिला.
केंद्रातही प्रभावी भूमिका
मुख्यमंत्रीपदाच्या कालावधीनंतर देशमुख यांनी दिल्लीच्या राजकारणात सक्रिय भूमिका घेतली. केंद्रात ग्रामीण विकास, पंचायती राज, विज्ञान-तंत्रज्ञान, पृथ्वी विज्ञान, लघु व मध्यम उद्योग अशा विविध मंत्रालयांची जबाबदारी त्यांनी सांभाळली. बहुप्रतिभावान प्रशासकीय कौशल्यामुळे ते मनमोहनसिंह सरकारमधील महत्त्वाचे मंत्री म्हणून ओळखले गेले.
सामाजिक कार्य आणि शैक्षणिक संस्था
विलासराव देशमुख यांनी ‘मांजरा चॅरिटेबल ट्रस्ट’ची स्थापना करून लातूरसह मुंबईत अनेक शैक्षणिक संस्था उभ्या केल्या. त्यांच्या नावाने लातूरमधील वैद्यकीय महाविद्यालय आणि मुंबईतील काही पायाभूत प्रकल्प आजही त्यांचे योगदान सांगतात.
निधन आणि वारसा
14 ऑगस्ट 2012 रोजी चेन्नईतील रुग्णालयात मल्टी-ऑर्गन फेल्युअरमुळे त्यांचे निधन झाले. त्यांच्या पश्चात पत्नी, तीन मुलगे – अभिनेता रितेश देशमुख, आमदार अमित देशमुख आणि नगराध्यक्ष धीरज देशमुख – राजकारण आणि सामाजिक कार्यात सक्रिय आहेत.
आज स्मृतिदिनी रितेश देशमुख, पत्नी जेनेलिया डिसूझा आणि कुटुंबीयांनी सोशल मीडियावर भावनिक पोस्टद्वारे त्यांना आठवले. “आजोबा आम्हाला रोज आठवतात,” असे जेनेलियाने लिहिले. सोशल मीडियावर हजारो लोकांनी ‘जनतेचा नेता’ म्हणून त्यांना श्रद्धांजली वाहिली.
जनतेच्या मनातील स्थान
विलासराव देशमुख हे केवळ राजकारणी नव्हते, तर लोकांच्या समस्यांना आपलेपणाने ऐकणारे, जमिनीवरचे नेते होते. त्यांच्या कार्यशैलीत विकासाचा दृष्टीकोन, संतुलित राजकीय निर्णय आणि मानवी मूल्यांची जपणूक स्पष्ट दिसून येत असे. आज त्यांच्या स्मृतिदिनी महाराष्ट्र त्यांना प्रेमाने आठवतो आणि म्हणतो “एकदा पुन्हा भेटा, विलासराव…!”